Karbonmonoksit zehirlenmesinde ilk yardım

Yanlış kullanım ve ihmal yüzünden soba, şofben ve baca kaynaklı karbonmonoksit zehirlenmeleri özellikle kış aylarında tehlikeli boyutlara ulaşıyor.

İzmir İl Sağlık Müdür Yardımcısı Vakkas Benli, ''İzmir'de 2009 yılında 190'ı soba, 20'si tüpgaz, 2'si doğal gaz, 72'si diğer zehirlenmeler olmak üzere toplam 283 kişi zehirlendi. Sağlık kurumlarına başvuru sonucundaki zehirlenmelerde yaşanan ölüm sayısı ise 4 oldu'' diye konuştu.

ŞOFBEN BANYO DIŞINDA BİR YERE KURULMALI
Zehirlenme sayılarının sağlık kurumlarına başvuran kişilerden oluştuğunu, bu kurumlara başvurmayan zehirlenme vakalarının da olduğunu hatırlatan Benli, tek başına yaşayan yaşlılar ile soba yakan ailelerin aynı odada uyuyan bireylerinin daha çok zehirlendiğini, şofben kaynaklı zehirlenmelerin ise gençlerde daha fazla görüldüğünü ifade etti. Sağlık Bakanlığının, şofbenin banyo dışında bir yere kurulması yönünde yönetmeliği olduğunu belirten Benli şöyle konuştu:

''Birkaç dakikalık önlemle hayat kurtarmak mümkün. Şofben zehirlenmelerinin önüne geçmek için şofbenlerin banyo dışında bir yere kurulması lazım. Bacanın iyi çekip çekmediğini, şofbenle baca arasındaki bağlantıda sorun olup olmadığı ya da uyumadan önce sobanın sönmesi gerektiği gibi şeyler birkaç dakikada yapılabilecek şeyler. Ancak bunlar yapılmadığı için ölümler devam ediyor.''

SOBA VE BACALARA DİKKAT EDİLMELİ
Benli, soba ve baca kaynaklı karbonmonoksit zehirlenmelerinin önüne geçmek için kullanılan yakıtın standartlara uygun olması, özellikle lodoslu havalarda mümkün olduğu kadar sobanın yakılmaması, gece uyumadan önce mutlaka soba ve gazlı sobaların tam olarak söndürülmesi, yanan sobanın bulunduğu yerin mutlaka havalandırılması, bacaların yılda en az bir kere temizletilmesi gerektiğini söyledi. Benli, şofben kaynaklı zehirlenmelerin önlenmesi için ise en büyük etkenin şofbenin banyo yerine balkona veya başka havadar bir yere kurulması, evde tek başına olan kişinin banyo kapısını ve penceresini aralık bırakması, aile üyelerinin banyodaki kişiyi arada bir kontrol etmesi gerektiğini sözlerine ekledi.

RENKSİZ, KOKUSUZ VE TATSIZ...
Avrupa Acil Tıp Derneği Başkan Vekili Uzman Doktor Ülkümen Rodoplu da, "Karbonmonoksit gazı,yani CO, vücudumuzda her yere kolayca geçebilir. CO, kanımızda bulunan ve oksijen taşıyan hemoglobin adını verdiğimiz maddeye bağlanması çok kolay olan gazdır. Dolayısıyla bu gazla zehirlenmek çok kolaydır. CO gazı renksiz, kokusuz, tatsız bir gazdır. Bu yüzden de farkedilmesi zordur" dedi.

"Bütan gazı, kömürle çalışan soba, ocak ve diğer ısıtıcılar, otomobil egzosundan çıkan duman dahil her türlü duman bu tür zehirlenmeye neden olur. Kapalı bir ortamda 15-20 dakika çalıştırılan bir aracın egzozundan çıkan CO gazı öldürücü düzeylere ulaşabilir" diye konuşan Dr. Rodoplu, karbonmonoksit zehirlenmelerinde ortaya çıkan belirtileri sıraladı.

"İlk belirtiler genellikle baş ağrısı, sarhoşluk hissi, kulak çınlaması, yorgunluk ve bulantıdır. Diğer belirtiler arasında düşünmede güçlük, göğüs ağrısı, çarpıntı, uyuşma, deride renk değişikliği (kiraz kırmızısı), görme bozuklukları ve karın ağrısı sayılabilir."

İLK YARDIMDA YAPILMASI GEREKENLER
Dr. Rodoplu, karbonmonoksit zehirlenmesinde yapılacak ilk yardımı ise şöyle özetledi:

1-Çevre güvenliğini sağlayın: CO gazı renksiz ve kokusuz bir gaz olduğundan farkedilmeyebilir. Önce kendi alanınızı sizi tehlikeye sokacak durumdan kurtarın. Ortamı havalandırın, etkilenmiş ya da zehirlenmiş olanları hareket ettirebiliyorsanız temiz havaya çıkartın.
2- Hiç vakit yitirmeden 112 Ambulansı arayın.
3-Bol oksijen almasını sağlayın: Hastanın uyanıklığını sağlamak için yüzüne su serpilebilir. Bilinci yerinde ise sık ve derin nefes almasını önerin.
4-Gerekiyorsa, kalbi ve solunumu durmuşsa, Temel Yaşam Desteği uygulayın. Bunun için mutlaka eğitim almış olmalısınız.
5-Kazazedenin yüzde 100 oksijene ihtiyacı olacağından mutlaka bu imkanların sağlanacağı bir hastaneye naklini sağlayın.